بوم کسب و کار چیست؟

بوم مدل کسب و کار یا  Business Model Canvas  یک ابزار مدیریتی و کارآفرینانه استراتژیک به شمار می‌آید که امکان این را در اختیارتان قرار می‌دهد تا مدل کسب و کار خود را توصیف، طراحی و اختراع کرده یا  آن‌را به چالش بکشید. به صورت کلی می‌توان اذعان داشت که بوم کسب و کار ابزار ساده تصویری و در عین حال بسیار قدرتمند است که ۹ بخش سازنده‌ی مدل ‌کسب و کار را توصیف می‌کند. در این مقاله از وب سایت برندتیک قصد داریم تا به بررسی بوم کسب و کار بپردازیم و اطلاعاتی را در این خصوص در اختیار شما عزیزان قرار دهیم. بنابراین برای کسب اطلاعات بیشتر تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.  

 

بوم کسب و کار چیست؟

اگر شما نیز صاحب یک کسب و کار هستید و در خصوص یک موضوع خاص فعالیت می‌کنید، به طور قطع این سوال  برای شما نیز به وجود امده که بوم کسب و کار چیست؟!

بوم مدل کسب و کار یک نمای بصری از یک مدل کسب و کار است که تمام عوامل استراتژیک کلیدی را شامل می‌شود. بنا به عبارتی دیگر، این مدل یک مرور کلی، جامع و کامل از عملکرد شرکت، مشتریان، جریان‌ درآمدی و مواردی از این قبیل می‌باشد. تعریف واقعی بوم مدل کسب و کار اولین بار توسط الکساندر اوستروالدر، کارآفرین و مشاور سوئیسی ارائه شد، اما در سراسر جهان مورد استفاده قرار گرفت.

 

هدف بوم کسب و کار چیست؟

بوم کسب و کار می‌تواند اهداف بسیار مختلفی را داشته باشد. در واقع می‌توان اذعان داشت که بوم کسب و کار به غیر از ارائه یک نمای کلی از مدل کسب و کار، به شرکت‌ها کمک می‌کند تا استراتژی خود را تجسم و تجزیه و تحلیل نمایند.

این شامل به‌روزرسانی مدل در حین تکامل شرکت، مانند موارد زیر می‌باشد:

• تغییرات در بازار
• جریان‌های جدید
• موارد مربوط به توسعه کسب و کار

بوم مدل کسب و کار یک منبع مرکزی فراهم می‌کند که از طریق آن هر بخش می‌تواند ورودی منحصر به فرد خود را از حوزه‌های مربوطه اضافه نماید. به صورت کلی این یک الگو است که تجارت شما را تعریف می‌کند. و همچنین، نحوه تعامل هر بخش با بخش‌های دیگر. به عنوان مثال، درک ارزش پیشنهادی، مشتری هدف و کانال‌هایی که از طریق آن‌ها درگیر هستند، باید همگی با هم تحلیل شوند. بوم کسب و کار موارد ضروری و کلیدی را برجسته می‌کند و تضمین خواهد کرد که هیچ عامل حیاتی فراموش خواهد شد و اگر بوم ناقص باشد، استراتژی مربوطه نیز ناقص بوده و کامل نمی‌گردد.

 

عناصر اصلی بوم کسب و کار چه خواهد بود؟

بوم کسب و کار یا بیزنس کانواس، از بخش‌ها و عناصر مختلفی تشکیل شده است که در زیر به بررسی و تشریح آن‌ها خواهیم پرداخت. با برندتیک همراه باشید:

 

بخش مشتریان

همه مشاغل دارای مشتری هستند و نمیتوان گفت که شغل‌ها همه دارای مشتری نیستند! این افراد یا سازمان‌هایی هستند که محصولات شما را می‌خرند، از خدمات شما استفاده می‌کنند و برای ایجاد سود ضروری هستند. بدون ارائه خدمات و محصولاتتان به مشتریان قطعا به سود نخواهید رسید. تمرکز بر روی مشتریان اصلی و پس از آن مشتریان آینده یا بالقوه را بسیار مهم است و شما باید بتوانید به درستی ان را ارزیابی کنید. بوم باید موارد زیر را ارزیابی نماید.

• نیازهای فعلی و آتی مشتریان
• جمعیت‌شناسی عمومی
• علاقه‌مندی‌ها و مشکلات
• روابط با بخش‌های دیگر و ...

 

ارزش پیشنهادی

یکی دیگر از بخش‌های بسیار مهم بوم کسب و کار ارزش پیشنهادی است. اگر بخواهیم تعریفی جامع از این عنصر مهم را ارائه دهیم باید اشاره نماییم که ارزش پیشنهادی یک شرکت، مجموع محصولات و خدمات مختلف آن است، به ویژه در رابطه با اینکه چگونه به طور منحصر به فرد در بین رقبا برجسته می‌شود و می‌تواند با آن‌ها به رقابت بپردازد.

باید از خودتان بپرسید چه عاملی وجود دارد که کسب و کار شما را با دیگران متمایز می‌کند؟!

به صورت کلی بر اساس بوم کسب و کار، سازمان‌ها باید چیزی منحصر به فرد ارائه دهند و علاوه بر این، این باید بلافاصله از رقبا قابل تشخیص باشد. ارزش پیشنهادی می‌تواند به سادگی ارزان‌تر، سریع‌تر، کارآمدتر یا در دسترس‌تر بودن نسبت به رقیب باشد.

 

چه راهکارهای دیگری برای بیان ارزش پیشنهادی وجود دارد؟

به صورت کلی باید از خودتان بپرسید که مشتریان چه چیزی را باید به خاطر بسپارند. وقتی نوبت به توصیه کسب و کارتان به دیگران می‌رسد، باید فایده اصلی و یا سود مهم کسب و کارتان را برای دیگران مشخص کنید. پاسخ به این موضوعات همان ارزشی است که سازمان شما به آن نیاز دارد. بنابراین باید روی بوم باشد.

 

کانال‌های دسترسی به مشتری

یکی دیگر از عناصر مهم بوم کسب و کار یا مدل بوم، کانال‌های دسترسی به مشتری است!.

باید بدانید که تعامل شما و مشتریان چگونه خواهد بود. هنگامی که مشتریان خود را تعریف کرده و پس از آن ارزش کسب و کارتان را معلوم کردید باید کانال‌های دسترسی به مشتری را نیز مشخص کرده و بدانید که چه اموری بر این کانال‌ها تاثیر می‌گذارد.

اگر مکان‌های خاصی را هدف قرار می‌دهید، شاید حضور فیزیکی نیز لازم باشد. آنچه در این بخش حائز اهمیت است این است که نقاط تماسی که مشتریان شما ممکن است بخواهند را در نظر داشته باشید. با این حال، باید توجه داشت که کانال‌ها می‌توانند در طول زمان تغییر کنند و این یکی از حوزه‌هایی است که احتمالاً بوم مدل کسب و کار در آن به‌روز می‌شود.

 

ارتباط با مشتری

ارتباط با مشتری در هر کسب و کاری از اهمیت بسزایی برخوردار خواهد بود. شما باید بدانید که:

• چگونه مشتریان برای اولین بار از کسب و کار شما استفاده کردند؟
• چگونه این مشتریان اولیه را حفظ کردید؟
• چگونه مخاطبان خود را افزایش خواهید داد؟

در اینجا عوامل مختلفی وجود دارد که باید آن‌ها را در نظر داشته باشید. به خصوص در مورد نوع رابطه‌ای که می‌خواهید. انواع این روابط به شرح زیر می‌باشند:

 

دستیار شخصی

به صورت کلی  خدمات به مشتری ضروری است. مشتریان یک رویکرد شخصی از شرکت شما می‌خواهند و به نوبه خود، شما یک رویکرد مستقیم متناسب با نیازهای خاص آن‌ها ارائه می‌دهید. این چیزی است که ممکن است یک بانک برای مشتریان خود داشته باشد.

 

اتوماسیون و سلف سرویس

ممکن است اصلاً تمایلی به داشتن یک رابطه مستقیم و شخصی نداشته باشید. این اغلب در فروشگاه‌های اینترنتی یافت می‌شود، برای مثال؛ مشتریان فقط می‌خواهند بدون اینکه با کسی صحبت کنند جستجو و خرید کنند.

 

جوامع

اگر مخاطبان هدف شما یک بخش یا منطقه خاص هستند، ممکن است بخواهید یک انجمن ایجاد کنید. در این رویکرد، مدل کسب و کار شما افراد دارای علایق مشترک را گرد هم می‌آورد تا اقدامات بیشتری را تسهیل کند.

 

در ادامه به بررسی عناصر بوم کسب و کار خواهیم پرداخت.

 

جریان درآمدی

تمامی کسب و کارها برای این تاسیس می‌شوند که به سود دهی مناسبی برسند. در بوم مدل کسب ‌و کار، سود یک شرکت یا کسب و کار با جریان درآمدی مشخص می‌گردد. در حقیقت این بخش شامل کانال‌های مختلفی است که می‌توان با آن درآمد موثر ایجاد کرد. در این بخش رایج‌ترین جریان‌های درآمدی که باید مد نظر قرار دهید، به صورت زیر به آن‌ها اشاره شده است:

• فروش دارایی یا کالا: این یکی از قدیمی‌ترین جریان‌ها است. با فروش کالا، کسب و کار در هر معامله درآمد ایجاد می‌کند.
• اشتراک: اگر خدمات مستمری ارائه می‌دهید یا محصولاتی را اجاره می‌دهید، آن‌ها تحت مدل‌ اشتراک قرار می‌گیرند. به یاد داشته باشید که مشتریان شما تا زمانی که از کسب و کار شما استفاده می‌کنند، طبق یک برنامه منظم (مانند ماهانه یا سالیانه) هزینه اشتراک را پرداخت خواهند کرد.
• اجاره یا قرض دادن: این مشابه اشتراک است، اما از این جهت متفاوت است که برای یک دوره از پیش تعریف شده است.
• صدور مجوز: اینجا جایی است که کسب و کار مجوزهایی را برای استفاده از ملک به شرکت‌ها یا افراد دیگر می‌فروشد.
• تبلیغات: شاید مدل شما برای جذب کاربران طراحی شده باشد، اما در حال حاضر از فرصت‌های تبلیغاتی درآمد کسب کنید. رسانه‌های اجتماعی معروف‌ترین نمونه از این موضوع هستند. آن‌ها از طریق خرید یا اشتراک درآمد کسب نمی‌کنند، بلکه از طریق دریافت هزینه از تبلیغ‌کنندگان برای بهره‌مندی از این شبکه درآمد کسب می‌کنند.

 

نکات بسیار مهم

• جریان‌های درآمدی همیشه به طور کامل مشخص نیستند.
• این جریان‌ها با تغییر بازار سازگار می‌شوند و تکامل می‌یابند.
• به عنوان یک تجارت، باید مرتباً به بوم بازگردید تا مطمئن شوید که هر جریانی تا آنجا که می‌تواند مؤثر باشد.
• این موضوع شامل طرح‌ها و گزینه‌های قیمت‌گذاری متفاوتی می‌شود (مخصوصاً اگر جریان‌های متعددی دارید).

 

منابع کلیدی

یکی دیگر از عناصر مهم بوم کسب و کار، منابع کلیدی می‌باشد. هر سازمانی بر اساس منابع کار می‌کند. منابع در حقیقت دارایی‌های ضروری در اداره کسب و کار و ارائه ارزش (که قبلاً تعریف شد) به مشتریان است. مانند سایر عناصر، این بخش هم می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد که در زیر به ان‌ها اشاره می‌کنیم:

 

• منابع انسانی
• منابع مالی
• منابع فیزیکی
• مالکیت فکری

از طریق این عوامل، شما باید آنچه را که در حال حاضر در دسترس است و برای موفقیت مورد نیاز است، شناسایی کنید. بسیاری از این موارد در کانال‌های قبلی شما تعریف می‌شود. اینجا جایی است که شما با هدف ایجاد یک مدل کسب و کار پایدار، بر آنچه که آن کانال‌ها برای موفقیت نیاز دارند تمرکز می‌نمایید.

 

فعالیت‌های کلیدی

ممکن است بسیاری از شما این سوال برایتان به وجود بیاید که برای تولید ارزش پینشهادی خود و اطمینان از موفقیت آن چه باید بکنید؟!

برای این موضوع، نیاز به فعالیت‌های کلیدی خواهید داشت. به صورت کلی این بخش شامل فعالیت‌های کلیدی مورد نیاز برای موثر ساختن مدل شما و ارتباط موفقیت‌آمیز با مشتریان است. این بخش می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• سرمایه‌گذاری اولیه
• پیدا کردن یک شرکت توسعه
• پیدا کردن شرکت بازاریابی
• تبلیغات

این بخش باید همه چیز را در نظر بگیرد، از جمله تاثیری که هر کدام بر کل کسب و کار دارند.

 

شرکای کلیدی

در مدل بوم کسب و کار شرکای کلیدی از اهمیت بسزایی برخوردار هستند. شناسایی و آماده‌سازی مشارکت‌های کلیدی برای بقای طولانی مدت ضروری است. در اینجا شراکت‌های اولیه‌ای وجود دارد که معمولاً باید در نظر بگیرید. برخی از این شرکا می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• تامین‌کنندگان
• توزیع‌کنندگان
• همکاران
• مشتریان موجود
• ساختار هزینه‌ها

در نهایت، تا جایی که عناصر بوم مدل کسب و کار پیش می‌روند، باید تمام هزینه‌های بالقوه را تعریف کنید. بنابراین شما باید بدانید که چه مقدار هزینه کرده‌اید تا بدانید دقیقا چه زمانی سود خواهید کرد. قسمت ساختار هزینه، هر دو هزینه‌های موجود و آتی را در نظر می‌گیرد و شامل موارد زیر است:

• هزینه‌های ثابت: مثل حقوق کارمندان یا اجاره دفاتر شرکت
• هزینه‌های متغیر: مانند هزینه بازاریابی و تبلیغات یا ارتقای ابزارهای موجود

 

سخن پایانی:

شما عزیزان می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر درباره بوم کسب و کار به وب سایت برندتیک مراجعه کرده و با کارشناسان در این خصوص مشورت نمایید.